dağlar nasıl oluşur ne demek?

Dağlar, karmaşık jeolojik süreçler sonucunda yeryüzünde yükselen doğal oluşumlardır. Temelde iki ana mekanizma dağların oluşumunda rol oynar:

1. Tektonik Hareketler:

   • Kıvrılma: https://www.nedemek.page/kavramlar/Kıvrılma
     • Yer kabuğunu oluşturan levhaların yatay yönde sıkışması sonucu tortul tabakaların kıvrılarak yükselmesiyle oluşur. Özellikle Alp-Himalaya dağ kuşağı gibi genç ve yüksek dağ sıraları bu şekilde meydana gelmiştir.
   • Kırılma (Faylanma): https://www.nedemek.page/kavramlar/Faylanma
     • Yer kabuğundaki gerilmeler sonucu oluşan kırıklar (faylar) boyunca blokların dikey yönde hareket etmesiyle oluşur. Bu hareket sonucunda bir blok yükselirken diğeri çöker ve böylece dağlar ve vadiler meydana gelir.
   • Levha Çarpışması: https://www.nedemek.page/kavramlar/Levha%20Çarpışması
     • Okyanusal ve kıtasal levhaların veya iki kıtasal levhanın çarpışması sonucu levhalar birbirinin üzerine biner veya sıkışarak yükselir. Bu süreç, uzun zaman dilimlerinde yüksek dağ sıralarının oluşmasına neden olur.

2. Volkanizma: https://www.nedemek.page/kavramlar/Volkanizma

   • Yer altındaki magma'nın yeryüzüne çıkarak soğuması ve katılaşması sonucu konik şeklinde yükseltiler (volkanik dağlar) oluşur. Volkanik dağlar, aktif veya sönmüş olabilirler.

Bu iki ana mekanizma dışında, erozyon ve birikim gibi dış kuvvetler de dağların şekillenmesinde önemli rol oynar. Buzul aşındırması, akarsu vadileri ve yamaç molozları gibi unsurlar, dağların karakteristik özelliklerini belirler.